بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
الگوی مواجهه فقیه با موضوعات کارشناسی جدید، با الگوی مواجهه فقیه با موضوعاتِ ساده عرفی (مانند: مصداق شراب) و الگوی مواجهه فقیه با موضوعات مستنبطه شرعی (مانند: موضوع صلاة) ؛ یکسان نیست. گزارش خبره پوزیتویستی درباره ضرورت و ماهیت یک موضوع در غالب موارد، گزارشی بخشی و ناقص و حتی در بسیاری از موارد به غرض اقناع فقیه و غیر فقیه تهیه و ارائه می گردد. به عنوان مثال: تعریف ماهیت و ضرورت بانک، بورس، هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی و.... توسط خبره پوزیتویستی به صورت ناقص ارائه شده است و فقیه برای شناخت این موضوعات جدید، نیازمند یک الگوی موضوع شناسی پیشرفته مستقل است. فتأمل جیداً
یکی از مباحث مطرح در گروه قواعد اصولی بیان مبتنی بر تأمل، تبیین مراحل سه گانه ۱- تنقیح بیانی، ۲- تنقیح زیرساختی و ۳- تنقیح شاکله ای برای تهیه یک گزارش موضوع شناسانه از موضوعات جدید کارشناسی است و یکی از فوائد این الگوی موضوع شناسی، کشف پرسش های مُوَلِّد موضوع و زیر ساخت های مرتبط با رشد آنها در جامعه است. به عبارت بهتر: پرسش هائی مانند: چگونگی تحلیل داده های کثیر، چگونگی تولید بیشتر غذا، زنجیره ارزش طولانی و لوازم آن؛ در عصر فعلی به ساخت موضوعات و تکنولوژی های فراوانی ختم شده اند و نطفه و بذر مجموعه ای از موضوعات فعلی در حوزه تکنولوژی، بیوتکنولوژی، حسابداری و.... محسوب می شوند. فتأمل جیداً
فقه البیان با ارائه روش تنقیح پرسش های پایه تمدن مدرنیته و طرح پرسش های مستحکم جدید در عرف های عمومی و کارشناسی، به مسیر ساخت موضوعات شارع کمک می کند و در واقع مسیر ساخت غیر مستقیم موضوع، توسط فقیه را تئوریزه و راهبری می کند! به عنوان مثال: احیای پرسش ارزیابی غذا بر اساس اخلاق و مزاج به گرایش جامعه برای حذف غذای صنعتی و حذف موضوعاتِ کارشناسی مرتبط با آن و تولید غیر متمرکز طیبات و ایجاد موضوعاتِ مرتبط با آن می انجامد. ( در نقشه الگوی پیشرفت اسلامی، بیش از ۱۰۰ پرسش مُوَلِّد موضوع را تنقیح نموده ایم.)
تغییر در الگوی موضوع شناسی و فهم چالش های نظری و عملی قول خبره ، از جمله لوازم اصلی ارتقای فقاهت به مرحله فقه نظام و تحول در حوزه علمیه محسوب می شود و سرانجام آن به راهبری فقیه در ساخت موضوعات ختم می گردد. گسترش گفتگوهای قاعده مند درباره موضوع شناسی به انفعال فعلی حوزه در برابر عرف های کارشناسی غیر دقیق و ذی نفع پایان خواهد داد. ان شاء الله تعالی
حجت‌الاسلام علی کشوری - جلسه ۲۷ درس استدلالی مکاسب- یکشنبه ۴ خرداد ۱۴۰۴
