بسم الله الرّحمن الرّحیم
مباحثِ سرفصل پنجم جدول فقهی تسخیر، بسیار مهم و مغفول است. محتوای آن در آیات و روایات و منابع اولیه موجود است؛ ولی در گفتگوهای امروز ما -حتی در حوزه علمیه قم- مغفول واقع شده است. تبیین خصلت های اصلی تَکَوُّن اشیاء موضوع این سرفصل است. می دانید که اشیاء به وجود می آیند؛ اشیاء در اصطلاح کلام، موجوداتِ حادثی هستند. همه اشیا در عالم اینطور هستند و تَکَوُّن آنها و به وجود آمدن آنها ذیل هفت خصلت اتفاق می افتد. این خصلت ها در آیات و روایات بحث شده است.
در فیزیک ذرات بنیادین -به اصطلاح رسانه ای ها- یک ایده ای تحت عنوان ذره ی خدا مطرح است. فیزیک دان ها در تحقیقات خود به دنبال کشفِ بنیادی ترین ذره هستند و حالا این معنا در ادبیات ژورنالیستی به ذره خدا معروف گردیده است. در واقع فیزیک ذرات بنیادین یک کاری، شبیه موضوعی که ما - در سرفصل پنجم- مطرح می کنیم را پیگیری می کنند.
[فیزیک ذرات بنیادین ] می خواهد به این سوال جواب بدهد که اشیاء از کجا به وجود می آیند؟ و ریشه پیدایش اشیاء کجاست؟ که آنجا یک بحث هایی مطرح می شود؛ مثلا در ذرات بنیادین، فرضاً اصلی ترین ذره، همین ذره خدا است و یا مطرح می شود که بسیاری از ذرات ناپایدار هستند و در یک فرایند تبدیل به ذرات پایدار می شوند. یک جدولی شبیه جدول تناوبی هم در فیزیک ذرات بنیادین وجود دارد که در واقع ذرات بنیادین را توصیف می کند. در سرفصل پنجم، در مقابل این مباحث وارد بحث می شویم و خصلت های حاکم بر ایجاد یک شئ و اصطلاحاً مراحل تَکَوُّن شئ را بحث می کنیم.
در روایات ما آمده است: که خصلت های تَکَوُّن اشیاء هفت مسئله ۱- مشیّت، ۲- اراده، ۳- قدر، ۴-قضا، ۵-اذن، ۶-کتاب و ۷-اجل است؛ که یک بحث مفصلی است و هر کدام از این الفاظ را باید توضیح دهیم. تفاوت مشیت و اراده چیست؟ تفاوت قدر و قضا چیست؟ اذن در اشیاء چه معنائی دارد؟ خداوند متعال باید به اشیاء اذن بدهد! کتاب در اشیاء چه معنائی دارد؟ هر شئ در عالم یک کتابی دارد! اگر من ساده تر بخواهم بگویم: هرشئ یک کتاب سرنوشتی دارد که قلم در آن کتاب نوشته، در آن لوح نوشته است. این کتاب چه معنائی دارد؟ که باید توضیح بدهیم.
[درباره اصطلاح] اجل در روایت آمده است که: جَعلَ اللّهُ لکلِّ شیءٍ قَدْرا، و لکلِّ قَدْرٍ أجَلاً. مهم ترین ویژگی هر قدری، زمان داری آن قدر است. خداوند متعال همه اشیا را زمان دار و اجل دار خلق کرده است. در یک روایتی عبدالله بن سنان و دیگران از امام صادق علیه السلام نقل کرده اند: که اگر یک شئ به وجود آمده، این هفت خصلت در مورد آن شئ قابل بحث است. که باید راجع به آن بحث کنیم. در مراحل تکوّن یک شیء، اولین مرحله و اولین خصلت را بحث مشیت می دانیم، مسئله مشیته تبارک و تعالی، مسئله ای مهم، سنگین و کمتر بحث شده ای است. [و آخرین بحث را در این حوزه مسئله اجل می دانیم.]
حجت الاسلام علی کشوری (مدیر مدرسه هدایت)
نشست تخصصی تبیین جدول فقهی تسخیر در مقایسه با جدول تناوبی عناصر
سه شنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۹/ مسجد جمکران- پلاک ۳۱۳