بسم الله الرّحمن الرّحیم
همانطور که می دانید: طبق مفادی از سیاست های ابلاغی رهبری برای بخش سلامت (بند ۱۴) و همچنین طبق برخی مفاد سوگندنامه پزشکی؛ وزارت بهداشت و پزشکان موظف به برنامه ریزی برای تحول راهبردی در پژوهش و ارتقای دانش پزشکی خود هستند. یکی از محورهای تحول در دانش پزشکی امروز، برنامه ریزی برای تحول پژوهشی در فارماکولوژی است. الگوی فقهی تحلیل و تجویز دواء برای ارتقاء دانش فارماکولوژی سه محور مباحثاتی مهم را پیشنهاد داده است:
محور اول پژوهش: تقاضای پژوهش بیشتر درباره مفهوم دواء است. تنزل دادن مفهوم دواء به مواد شیمیایی، نوعی ارتجاع علمی محسوب می شود. به عبارت دیگر اشیاء متفاوتی در عالم خاصیت دارویی دارند؛ که مطالعه درباره آنها یک ضرورت حتمی است + بررسی رکن عام و اختصاصی دواء (الگوی فقهی تحلیل و تجویز دواء ۱۱ گروه دواء را به جامعه پزشکی معرفی کرده است و تحول در فارماکولوژی را از این مسئله پی گیری می کند- (بر اساس قاعده بیان مبتنی بر انفتاح))
محور دوم پژوهش: تقاضای پژوهش بیشتر درباره عملکرد مجاری نه گانه استعمال دواء است. در الگوی فقهی تحلیل و تجویز دواء، دو عملکرد ۱- پاکسازی بدن و ۲- بازسازی و تقویت اعضاء را از طریق ۹ مجرا تئوریزه کرده ایم. (در دانش فارماکولوژی امروز، درک روشنی از مفاهیم تخلیه و تقویت وجود ندارد!)
محور سوم پژوهش: تقاضای پژوهش بیشتر درباره عملکردهای دارو در بدن است. در الگوی فقهی تحلیل و تجویز دواء حدود ۱۰۰ عملکرد دوایی عام و خاص را تبیین می کنیم. پیشرفته ترین بحث این الگوی فقهی، ارائه یک تحلیل تفصیلی درباره عملکردهای دوایی است.( شایان ذکر است: که عدم ارائه درک روشن از عملکرد های دوایی در فارماکولوژی به گسترش عوارض ناخواسته داروئی منتهی شده است!)
به صورت خلاصه: معادله تحول در فارماکولوژی را پذیرش مطالعه برای تبیین و تجویز ۱۱ گروه دواء از طریق مجاری ۹ گانه استعمال دواء؛ به غرض دستیابی به حدود ۱۰۰ عملکرد دوایی مشخص می دانیم.
حجت الاسلام علی کشوری (مدیر مدرسه فقهی هدایت)
تبیین سرفصل های پژوهشی جدید در حوزه دواء - بامداد چهارشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۱ - قم
پیشنهاد مطالعه: